Migogoro, kupungua kwa uhuru, akili bandia: 'Mfumo wa kimataifa uko karibu kuvunjika', yaonya AI
2023 ni mwaka ambapo kulishuhudia kupungua kwa haki za binadamu, kulingana na ripoti iliyochapishwa leo Jumatano na Amnesty International. Shirika hilo linaonya kuhusu mwaka ambapo migogoro, ongezeko la joto duniani na ukiukwaji wa haki za kiraia umezidi kuwa mbaya. Katika ripoti hii ya kila mwaka, Amnesty inatoa angalizo la kutisha dhidi ya hali ya nyuma ya kuibuka kwa zana za kidijitali ambazo hakuna anayeweza kuzidhibiti.
Imechapishwa:
Haki duniani kote zimepata pigo, kulingana na ripoti ya Amnesty International iliyochapishwa siku ya Jumanne. Kati ya "vizuizi vingi" juu ya haki ya kuonyesha au kuanzishwa kwa ufuatiliaji wa algoriti, hali ya haki za binadamu nchini Ufaransa iliendelea "kuwa mbaya" mnamo 2023, Amnesty International imeshutumu Jumatano katika ripoti yake ya kila mwaka ya kimataifa.
Nguzo ya ulimwengu iliyojengwa baada ya mwaka 1945 "iko kwenye hatihati ya kuvunjika", anaonya Katibu Mkuu wa Amnesty International, akiikosoa hasa Israel na Marekani kwa upande mmoja, Urusi na China kwa upande mwingine. "Kila kitu ambacho tumeshuhudia katika kipindi cha miezi 12 iliyopita kinaonyesha kuwa mfumo wa kimataifa uko kwenye hatihati ya kuharibika," Agnès Callamard ameliambia shirika la habarila AFP. "Katika muda wa miezi sita iliyopita hasa, Marekani imeilinda mamlaka ya Israel dhidi ya uchunguzi wa ukiukaji mwingi uliofanywa huko Gaza," anasema.
Tathmini hii inaweza kujumlishwa kwa neno moja kwa Jean-Claude Samouiller, mkurugenzi wa Amnesty International nchini Ufaransa: "Ni hali ya kutisha". "Ni hali ya kutisha kwa sababu mataifa, watu ambao walikuwa na uwezo wa kukomesha ukatili, hawatimizi misheni yao. Na ni hali ya kutisha kwa sababu inadhihirisha dharau kwa maisha na utu wa binadamu, hasa katika visa vya migogoro,” anashutumu. Mkurugenzi wa shirika hilo nchini Ufaransa analishutumu Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa, ambako kumekuwa na vizuizi vingi mwaka huu, kwa kuchangia kwa kiasi fulani kuzorota kwa sheria za kimataifa.
Hatari ya teknolojia
Gaza, Ukraine, Sudan... mifano haikosi na kila wakati, raia wako mstari wa mbele. Na kwa wakati huu, pia wanakabiliwa na tishio jipya: ile ya akili ya bandia na teknolojia hizi zisizodhibitiwa. Miongoni mwao, Amnesty inaonyesha, kwa mfano, eye border control, chombo kinachochunguza uongo kilichoojaribiwa katika nchi kadhaa za Ulaya. “Mfumo huu, unapowahoji watu wanaotaka kuvuka mpaka, unachambua maneno mafupi ya mahojiano. Na kwa hivyo ikiwa mfumo huo utaamua kuwa watu wamejibu kwa uaminifu, watapata kanuni ambayo itawaruhusu kuvuka mpaka, vinginevyo, wataelekezwa kwa watu wanaohusika na kuendelea na mahojiano", anasema Katia Roux, anayehusika na utetezi.
Amnesty International pia ina wasiwasi kuhusu athari za kukosekana kwa udhibiti wa mifumo ya kidijitali, na matokeo ambayo hii inaweza kuwa kwenye upigaji kura wa wapiga kura, hasa kwa uchaguzi wa Marekani.
"Mwaka huu tumeona video bandia au sauti bandia ambazo zinaonekana kuwa za kweli na zinazoathiri maoni " , amesema Katia Roux, afisa wa teknolojia na utetezi wa haki za binadamu
Nchini Ufaransa, “utawala wa sheria uko hatarini”
Ikiwa Amnesty International inajadili kwa kiasi kikubwa maeneo ya migogoro, nchi nyingine, kama vile Ufaransa, pia zimetengwa. Amnesty International inazungumzia ukiukwaji wa mara kwa mara wa haki za binadamu katika kipindi cha miezi 12 iliyopita nchini Ufaransa. Hali ya kimataifa ambayo inatishia sana utawala wa sheria: "Tunazungumza juu ya hatua ya mwisho ambayo tunaona kuwa hatujafika, lakini ambayo tunakaribia, na tunazingatia kwamba leo utawala "wa sheria, uko hatarini, unadhoofishwa na kundi hili la mashambulizi dhidi ya haki na uhuru, na kwa kuhojiwa kwa sheria za kimataifa", kulingana na Nathalie Godard, mkurugenzi wa utekelezaji wa Amnesty International Ufaransa.
Kwa usahihi zaidi, Amnesty International inanyooshea kidole mashambulizi dhidi ya uhuru wa kimsingi, hasa ule wa kuandamana na kujieleza, lakini pia inakemea mila na hotuba za ubaguzi dhidi ya walio wachache.
Mfano mmoja kati ya mingine mingi: kuvaa hijabu au burka kwa wanamichezo wanawake. "Kauli ya Waziri wa Michezo ambaye mwaka jana alitangaza kwamba wanariadha wanaovaa hijabu hawatakuwa na nafasi yao katika ujumbe wa Ufaransa kwa hakika inawanyanyapaa Waislamu," anaongeza Bi. Godard. Msimamo kinyume na ule wa Umoja wa Mataifa na Kamati ya Kimataifa ya Olimpiki.